Kiedy myślimy o architekturze, jako jej użytkownicy, na myśl przychodzi nam wizja pięknych, użytecznych budynków, w których my i nasza rodzina będziemy czuli się komfortowo. Zapominamy jednak, że teren na którym stawiamy nasze domy, galerie handlowe, kina czy aquaparki, dzielimy ze zwierzętami. Jak projektować, by nie zakłócać ich egzystencji? To obszerny temat, więc dziś skupimy się na architekturze przyjaznej ptakom.

Życie bez ptaków? Katastrofa!

Ptaki zjadają owady (np. komary) i kontrolują populację gryzoni, zmniejszając tym samym szkody w uprawach i lasach oraz pomagając ograniczyć przenoszenie niektórych chorób. Niektóre ptaki odgrywają również istotną rolę w regeneracji siedlisk poprzez zapylanie roślin i rozpraszanie nasion. Ptaki są również bezpośrednim zasobem gospodarczym, ponieważ w wielu krajach ich obserwacja stała się modnym hobby, które przynosi duże zyski. Ekspansja ludzka sprawia, że rocznie przez złe projektowanie giną miliony ptaków. 

Jak projektować?

Wystrzegać się szkła lub projektować budynki oszklone w sposób przyjazny dla ptaków. Miliardy ptaków ginie co roku z powodu zderzenia ze szkłem i przezroczystymi materiałami wykorzystywanymi np. do robienia ekranów akustycznych. Narysowane na nich ptaki niewiele pomagają, ponieważ rozpędzone ptactwo lub pisklęta, które dopiero uczą się latać ich nie zauważą. Niebezpieczne są także ogromne, oszklone biurowce, a nawet duże okna w domach mieszkalnych. 

Cocoon, budynek przyjazny ptakom zaprojektowany przez Camenzind Evolution, Ltd., Szwajcaria. Zdjęcie pochodzi ze strony www.designbuild-network.com.

Przyjazny ptakom budynek Muzeum Brandhorst w Monachium. Źródło zdjęcia: www.archdaily.com.

Zagrożenie stanowią również niezabezpieczone klapki wentylacyjne w budynkach, wszelkie rury, które może nagle popłynąć woda lub mocny strumień powietrza. Miejskie światło dezorientuje ptaki, które przylatują często z obszarów wiejskich (o wiele ciemniejszych). 

Nowe projekty powinny obejmować rozwiązania przyjazne dla ptaków i dla portfeli inwestorów, a co za tym idzie, późniejszych użytkowników budynków. Bardzo ważna jest zasada projektowania nieprzeziernych elementów na elewacji w maksymalnym rozstawie 5x10cm., co zapobiegnie ewentualnym zderzeniom ptaków z budynkiem. Taka wielkość jest zauważalna przez ptaki i daje im możliwość zmniejszenia prędkości przed lądowaniem oraz ocenienia czy zmieszczą się w daną szczelinę.

Źródło: Bird-Friendly Building Design.

Ważnym aspektem jest również zaprojektowanie zieleni na terenie wokół osiedli czy na dachach budynków. Trzeba pamiętać, że zieleń przyciąga ptaki więc umieszczenie jej za szklaną fasadą może być śmiertelną pułapką.

Przykładem integrowania architektury i fauny jest  projektowanie budek lęgowych na elewacjach. Należy przy tym wziąć pod uwagę jakie gatunki ptaków występują w okolicy, bowiem każdy z nich potrzebuje innego rodzaju budki.

Architekt powinien poznać faunę terenu, na którym realizowany będzie projekt. Można wcześniej dowiedzieć się w jakim czasie ptaki migrują. Będzie to czas, gdy najprawdopodobniej zdarzy się najwięcej kolizji. Jeżeli jest to krótki okres w ciągu roku, to  można stosować rozwiązania tymczasowe, które ochroni ptaki przed zderzeniami. Np. rolety, naklejki na szyby czy (to już “domowy sposób”) smarowanie szyb… pastą BHP! 

Jeżeli architekt wie, z której strony może zdarzać się najwięcej zderzeń, powinien zaplanować okna z innej strony, bądź zaprojektować odpowiednią wielkość okien na danej ścianie. 

Współczesne projektowanie – projektowanie zrównoważone

Projektowanie przyjazne ptakom to zadanie, które wymaga wieloobszarowego zaangażowania od architekta. Jednak w trwającym kryzysie klimatycznym nie obejdzie się bez wzięcia pod uwagę dobra zwierząt przy projektowaniu budynków przeznaczonych dla ludzi. Projektowanie zrównoważone to projektowanie integralne, w którym architekt bierze pod uwagę nie tylko dobro ludzi, ale i fauny i flory występujących na danym terenie.